تبریز ( تلفظ راهنما·اطلاعات)(پارسی میانه: تَپَریز) یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی است.[۱۷][۱۸] این شهر با ۲۳۷٫۴۵ کیلومتر مربع مساحت، سومین شهر بزرگ کشور پس از تهران و مشهد، بزرگترین شهر منطقهٔ شمالغرب ایران و مناطق آذرینشین و قطب اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و نظامی این منطقه شناخته میشود.[۸][۱][۱۹]
جمعیت تبریز در سال ۱۳۹۰ خورشیدی بالغ بر ۱٬۴۹۴٬۹۹۸ نفر بوده که این رقم با احتساب جمعیت ساکن در حومهٔ شهر به ۱٬۸۰۰٬۰۰۰ نفر میرسد.[۳][۴] تبریز در سال ۱۵۰۰ و در زمان پایتختی صفویان بهعنوان چهارمین شهر بزرگ جهان شناخته میشدهاست.[۲۰] این شهر همچنین بزرگترین، مهمترین و متجددترین شهر ایران در عصر قاجار بودهاست.[۲۱] امروزه مردمان تبریز به زبان ترکی آذربایجانی و لهجهٔ تبریزی تکلم مینمایند؛ هرچند اسناد و شواهد تاریخی نشان میدهد که پیشتر زبان آذری –که زبانی ایرانی بوده– در این شهر تکلم میشدهاست.[۲۲][۱][۲]
تبریز در غرب استان آذربایجان شرقی و در منتهیالیه مشرق و جنوب شرق جلگهٔ تبریز قرار گرفتهاست. این شهر از سمت شمال به کوههای پکهچین و عون بن علی، از سمت شمالشرق به کوههای باباباغی و گوزنی، از سمت شرق به گردنهٔ پایان و از سمت جنوب به دامنههای کوه سهند محدود شدهاست.[۲۳][۲۴][۱] آب و هوای تبریز در زمستانها بسیار سرد و در تابستانها خشک و گرم است.[۱۸]
نام تبریز در اسناد تاریخی تحت نامهای مختلفی نظیر «تَورِز»، «تَورِژ»، «تِبریز» و «توری» به ثبت رسیدهاست. این شهر در طول تاریخ بارها ویران و تجدیدبنا شده و بنای فعلی آن به دوران اشکانی و ساسانی برمیگردد.[۲] تبریز در طول حکومت ۴۰۰سالهٔ خاندان «رَوّادی» و اسکان قبیلهٔ عرب «اَزْد» به شکوفایی رسید.[۱] این شهر پایتخت سیاسی ایران در زمان خوارزمشاهیان، ایلخانان، چوپانیان، جلایریان، اتابکان، تیموریان، قراقویونلوها، آققویونلوها، صفویان و قاجاریان (پایتخت دوم) بوده[۲۵][۲][۲۶] و اوج شکوفایی آن مربوط به دورهٔ ایلخانان است که در این زمان، پایتخت قلمرویی پهناور از نیل تا آسیای مرکزی بودهاست.[۲۶]
تبریز در سدههای گذشته حوادث متعددی از قبیل اشغال توسط بیگانگان و زمینلرزههای مهلک را تجربه کردهاست.[۲] این شهر به سبب موقعیت مناسب خود در گذشته از مراکز تجاری منطقه به شمار میرفته و امروزه نیز یکی از مراکز مهم صنعتی در سطح ایران محسوب میشود.[۲۷] تبریز در دو سدهٔ اخیر مبدأ بسیاری از تحولات اجتماعی، فرهنگی و صنعتی در کشور به شمار میرود؛ به طوری که این شهر آغازگر انقلاب مشروطه بوده و نقشی کلیدی در تحولاتی مانند انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ و مدرنیزهکردن کشور داشتهاست.[۲۲][۱][۲]
تبریز به عنوان شهر اولینها،[۲۸] شهر بدون گدا،[۲۹] شهر زیرگذرها و روگذرها،[۳۰] امنترین شهر ایران،[۳۱][۳۲] سالمترین شهر ایران،[۳۳] مهد سرمایهگذاری ایران،[۳۴][۳۵][۳۶] دومین شهر مسافرپذیر ایران،[۳۷] دومین شهر صنعتی ایران، دومین شهر دانشگاهی ایران،[۳۸] دومین شهر بلندمرتبهساز ایران،[۳۹] دومین شهر در جذب گردشگر سلامت در ایران،[۴۰] قطب خودروسازی ایران،[۴۱] قطب قطعهسازی ایران،[۴۱] قطب تولید موتور دیزل خاورمیانه[۴۱] و یکی از مهمترین شهرهای مهاجرپذیر ایران[۱۳][۴۲] شناخته میشود.
|
امتیاز مطلب : 5
|
تعداد امتیازدهندگان : 2
|
مجموع امتیاز : 2